कोंडसर खुर्द, तिवरे, भराडे इको सेन्सेटिव्ह

गावकऱ्यांमध्ये आनंदाचे वातावरण

राजापूर - केंद्रीय पर्यावरण मंत्रालयाने रत्नागिरी जिल्ह्यातील २९२ गावांना इको सेन्सेटिव्ह गावे म्हणून घोषित केली आहे. त्यात राजापूर तालुक्यातील ५१ गावांचा समावेश आहे. यापैकी आडिवरे येथील कोंडसर खुर्द, तिवरे, भराडे या गावांचा समावेश आहे. त्यामुळे तिन्ही गावात आनंदाचं वातावरण आहे.

राजापूर तालुक्यातील झर्ये, वाटूळ, कोंडदपरू, परुळे, चखले, कोंडसर खुर्द, पांगरी खुर्द, तिवरे, धामणपणे, हरळ, वरची गुरववाडी, कोतापूर, खळवणखडी, सौंदळ, खिणगिणी, केळवडे, पार्थडे, पाचल, आगरेवाडी, भराडे, करक, हर्डी, गोठणे, दोनिवडे, ओशिवले, वाळवड, काजिर्डी, फुफेरे, राजापूर, कोळंब, पहिलीवाडी (ताम्हाणे), जांभवली, मिळंद, बागकाझी, हसोळ तर्फ सौंदळ, पांगरी बुद्रुक, सावडाव, हातदे, डोंगर, मोसम, महालुंगे, पन्हाळे तर्फ सौंदळ, शेजवली, वालये, प्रिंदावण, बांदिवडे, कुंभवडे, वालये.

पैसा उभा राहात नाही, मग येथे नक्की भेट द्या

कुणाला फायदा आणि कुणाला तोटा ?

ईसीझेड अधिसूचनेमध्ये गावांमध्ये राहणारे शेतकरी/लोकांचे विस्थापन आणि स्थलांतर यांचा समावेश नाही.

(१) व्यावसायिक खाणकाम, दगड उत्खनन आणि क्रशिंग युनिट्स यासारख्या काही गोष्टी वगळता ESZ मधील क्रियाकलाप सामान्यतः नियमन केले जातात आणि निसर्गात प्रतिबंधित नाहीत

(२) प्रमुख जलविद्युत प्रकल्प

(३) घातक पदार्थ हाताळणे

(४) प्रक्रिया न केलेले सांडपाणी सोडणे

(५) वीटभट्ट्यांची स्थापना

(६) पर्यावरणाची हानी होण्याची उच्च क्षमता असलेल्या प्रदूषणकारी उद्योगांची स्थापना

त्यामुळे, स्थानिक समुदायांद्वारे चालू असलेल्या कृषी आणि फलोत्पादन पद्धती, दुग्धव्यवसाय, मत्स्यपालन, मत्स्यपालन, कुक्कुटपालन, शेळीपालन, अन्न संबंधित युनिट्स इत्यादींवर कोणतीही मनाई नाही. पुढे, नागरी सुविधांसह पायाभूत सुविधा वाढवणे, रस्ते रुंदीकरण, प्रदूषण न करणारे उद्योग इत्यादी देखील नियमन केलेल्या श्रेणीत आहेत.

संरक्षित क्षेत्राच्या सीमेपासून एक किलोमीटरच्या आत किंवा इको-सेन्सिटिव्ह झोनच्या मर्यादेपर्यंत कोणत्याही प्रकारच्या नवीन व्यावसायिक बांधकामांना परवानगी नाही. तथापि, स्थानिक लोकांसाठी कोणतेही निर्बंध नाहीत, ते त्यांच्या वापरासाठी त्यांच्या जमिनीत बांधकाम करू शकतात. (source social media)

पार्ट टाईम साईड इन्कम

--------------

गाव इको सेन्सेटिव्ह का हवं ?

निसर्गाला हानी पोहोचवून विकास केल्याचे संभाव्य नुकसान

विकास हा कोणत्याही देशाच्या प्रगतीसाठी आवश्यक आहे, पण जेव्हा हा विकास निसर्गाच्या हानीवर आधारित असतो, तेव्हा त्याचे गंभीर परिणाम भोगावे लागतात. विशेषत: कोकणसारख्या जैवविविधतेने नटलेल्या क्षेत्रात निसर्गाचा ऱ्हास विकासासाठी केला जातो तेव्हा अनेक स्तरांवर मोठ्या प्रमाणात नुकसान होते. याचा काही दुष्परिणाम पुढीलप्रमाणे आहेत:

1. जैवविविधतेचा ऱ्हास

कोकणातील घनदाट जंगलं आणि समुद्र किनारे जैवविविधतेने समृद्ध आहेत. जंगलं तोडून, प्रकल्प उभारून किंवा खननासारखे उद्योग वाढवून प्राण्यांचे नैसर्गिक अधिवास नष्ट होतात. त्यामुळे अनेक प्रजाती नामशेष होण्याच्या मार्गावर येतात. पक्षी, प्राणी, आणि वनस्पती यांची संख्या घटते आणि परिसंस्था असंतुलित होते.

2. हवामान बदल

झाडे आणि जंगलं हवामानाच्या संतुलनात महत्त्वाची भूमिका बजावतात. जंगलतोड केल्यास वातावरणातील कार्बन डायऑक्साइडची पातळी वाढते, ज्यामुळे तापमान वाढ, पावसाच्या पद्धतींमध्ये बदल, आणि नैसर्गिक आपत्तींची तीव्रता वाढू शकते. हवामानातील या बदलांमुळे शेतीवरही परिणाम होतो आणि अन्नसुरक्षेला धोका निर्माण होतो.

खेळा आणि पैसे जमा करा

3. पूर आणि मातीची धूप

जंगलं जमिनीला घट्ट धरून ठेवतात, ज्यामुळे माती धूप होत नाही. मात्र, जंगलं तोडल्यामुळे पाऊस येताना माती वाहून जाते, जेव्हा पूर परिस्थिती निर्माण होते. कोकणाच्या डोंगराळ भागात मातीची धूप हा गंभीर प्रश्न आहे. यामुळे खाडी आणि नदींमध्ये गाळ साचून पाण्याचा प्रवाह अडतो आणि पूराची तीव्रता वाढते.

4. पाण्याची टंचाई

जंगलं आणि नैसर्गिक जलस्त्रोत एकमेकांशी घट्टपणे जोडलेले असतात. झाडं जमिनीतून पाणी शोषून घेतात आणि पाण्याचा साठा कायम ठेवतात. परंतु जंगलं नष्ट केल्याने भूजल पातळी घटते. याचा परिणाम पिण्याचे पाणी कमी होणे, शेतीसाठी पाण्याची टंचाई, आणि जलस्रोतांचे आटणे असा होतो.

5. पर्यावरणीय समतोल बिघडणे

निसर्गाचा ऱ्हास केल्यामुळे पर्यावरणाचा समतोल पूर्णपणे ढासळतो. कोकणातील विशिष्ट प्रकारची परिसंस्था नष्ट झाली की ती पुनर्संचयित करणे फार अवघड असते. निसर्गाच्या साखळीतून एखादा घटक नष्ट झाला की, त्याचे परिणाम संपूर्ण साखळीवर होतात. त्यामुळे हवा, पाणी, जमीन यांचे प्रदूषण वाढते.

6. मानसिक आणि शारीरिक आरोग्यावर परिणाम

नैसर्गिक पर्यावरणाचा ऱ्हास हा फक्त पर्यावरणाशी संबंधित नाही, तर मानवी आरोग्यावरही विपरीत परिणाम होतो. स्वच्छ हवा, स्वच्छ पाणी आणि शांत वातावरण मानवाच्या आरोग्यासाठी अत्यावश्यक आहे. परंतु झपाट्याने होणारी वृक्षतोड, उद्योगधंदे यामुळे प्रदूषण वाढते, ज्यामुळे श्वसनाचे आजार, मानसिक ताण, आणि अन्य आजार उद्भवतात.

गाणा सुनो, पैसा कमाओ

7. स्थानिक संस्कृती आणि जीवनशैलीवर परिणाम

कोकणातील अनेक लोकांचे जीवन निसर्गावर आधारित आहे. शेती, मत्स्य व्यवसाय, आणि औषधी वनस्पती यावर त्यांचा उदरनिर्वाह चालतो. परंतु, विकासाच्या नावाखाली होणारा निसर्गाचा ऱ्हास या लोकांच्या जीवनशैलीला धक्का देतो. नैसर्गिक साधनसंपत्ती नष्ट झाली की, स्थानिक लोकांना आपल्या परंपरागत जीवनशैलीत बदल करावा लागतो, ज्यामुळे सांस्कृतिक ऱ्हास होतो.

निष्कर्ष

निसर्गाला हानी पोहोचवून केलेला विकास तात्पुरता लाभ देतो, परंतु दीर्घकाळात त्याचे नुकसान अधिक गंभीर असते. पर्यावरणीय समतोल राखण्यासाठी शाश्वत विकासाची गरज आहे. जंगलं, पाण्याचे स्रोत, आणि जैवविविधता यांचे संरक्षण करूनच कोकणाचा विकास साधता येईल. तरच पुढील पिढ्यांसाठी नैसर्गिक संसाधने सुरक्षित ठेवता येतील आणि त्यांचा उपभोग घेता येईल.

विशेष साभार

Adnan N Hakim